عنوان طرح (فارسي)

بررسی مقایسه اي سلامت روانی بین سالمندان ساکن خانه سالمندان و سالمندان ساکن در منزل

عنوان طرح (انگليسي)

Comparison of mental health among the elderly people living in nursing homes and elderly people at home

مقدمه و بيان مساله:

حفظ سلامت روان سالمندان در دنياي مدرن امروزي يکي از امور مهم  واساسي مي باشد. دنيا در حال پير شدن است.کشورهاي پيشرفته با کنترل مواليد وارتقاءسطح بهداشت جامعه خود،سالهاست که با اين پديده آشنايند.

سالمندي بيماري نيست بلکه مرحله اي از چرخه زندگي است که مسائل رشدي خاص خود رادارد ودرعين حال سالمندي با انباشت خردمندي همراه است وفرصتي است که فرد مي تواند تجربياتش را به نسل هاي بعد منتقل کند.اريک اريکسون سالمندي را زماني براي زايندگي مي دانست نه دوراني از ياس.(1)

مشخصه فرايند پير شدن، نزول تدريجي عملکرد برخي دستگاه هاي بدن است(قلبي عروقي، تنفسي،ادراري-تناسلي،غددي،ايمني وساير دستگاه ها)اما اين باور که پيري همواره با نقايص عميق جسماني وهوشي همراه است افسانه اي بيش نيست.بسياري از افراد سالمند توانايي هاي شناختي  وجسماني خود را تا حد قابل توجهي حفظ مي کنند.(2)

بطورکلي پير شدن به معناي پيرشدن سلولهاست.هرسلول دوره عمر مشخصي دارد که عوامل ژنتيک وعوامل محيطي و.... در آن موثرند.با افزايش سن تغييرات ساختماني در سلول ها روي مي دهد.پيري احتمالا علت واحدي نداشته ودر طي آن تمام نواحي بدن تا حدودي تحت تاثير  قرار مي گيرد.در اواخر بزرگسالي بدن  در حال پير شدن به کانون دغدغه هاي فرد تبديل مي شود وجايگزين اشتغال خاطر ميانسالي در زمينه شغل وروابط  مي شود.دليل اين امر کاهش طبيعي کارکرد تغيير ظاهر جسماني  وافزايش ميزان بيماري هاي جسماني است.علي رغم اين رويدادها تن انسان در سالمندي همچنان منبع لذت قابل ملاحظه اي است و مي تواند حس کفايت را منتقل کند. به خصوص اگر فرد به ورزش مرتب،رژيم غذايي سالم،استراحت کافي ومراقبت هاي طبي پيشگيرانه توجه کافي نشان دهد.حالت بهنجار در سالمندي سلامت جسمي ورواني  واجتماعي است نه بيماري وناتواني.(23،22)

در طول قرن بيستم انسان پيش از تمام تاريخ بشريت دستخوش دگرگوني از نظر شيوه هاي زندگي روابط اجتماعي و مسائل اقتصادي گرديده است. تلاش در جهت صنعتي شدن و گسترش شهرنشيني و زندگي مکانيزه که لازمه آن قبول شيوه هاي نوين براي زندگي است. اثر معکوس بر سلامت انسان گذاشته و در ارتباط با مقوله سلامت ابعاد ديگري را مشخص نموده است. يکي از اين ابعاد سلامت روان افراد جامعه است. مقوله اي که اگرچه تازگي ندارد ليکن از نظر تخصصي دير زماني نيست که به آن توجه گرديده است. با توجه به شيوع بيماري رواني در جامعه اهميت تلاش در جهت اعتلاي سلامت رواني افراد هر اجتماعي بارزتر مي گردد. مهمترين مسأله در اين ارتباط پيشگيري از مسائلي است که باعث مي گردد سلامت روان افراد جامعه مختل گردد و بالطبع پيامدهاي منفي در پي داشته باشد. (12) پيشگيري از بروز اين عوامل نيز جز با آشنايي با وضعيت موجود سلامت روان در افراد جامعه اي که قصد پيشگيري در آن را داريم ممکن نيست. چرا که آشنايي با وضع موجود ما را به اوضاع اميدوار مي سازد و يا ما را جهت بکارگيري روشهاي مناسب، در جهت از بين بردن عوامل مخل سلامت روان و بکارگيري ابزارهاي مناسب در اين جهت ياري مي نمايد. بحث سلامت روان سالمندان به دليل پرورش نسل از اهميت ويژه اي برخوردار است لذا در اين پژوهش سعي شده است تا بر سلامت روان سالمندان ساکن در خانه سالمندان و ساکن در خانه خود را مورد بررسي و مقايسه قرار دهيم و سعي نموده ايم اين مقايسه بين دو شهر (گرگان و بستك) استان شمال و جنوب کشور انجام گيرد.

تعاربف

1-        بهداشت رواني – بهداشت رواني به معناي سلامت فکر و انديشه مي باشد و منظور نشان دادن وضع مثبت و سلامت رواني است که مي تواند نسبت به ايجاد نظام ارزشمندي در مورد ايجاد تحرک و پيشرفت و تکامل در حد فردي، ملي و بين المللي کمک کند. (5)

2-        بهداشت رواني: مجموعه عواملي که در پيشگيري از ايجاد و يا پيشرفت روند وخامت اختلالات شناختي، احساسي و رفتاري در انسان نقش موثر دارند. (6)

3-        سالمندي – تغييري است که با گذشت زمان صورت مي گيرد اين روند داراي جنبه هاي مثبت و منفي بوده و پويايي فرآيندهاي زيستي، ادراک، رشد و تکامل و بلوغ را در بر مي گيرد يعني اينکه سالمندي در طول زندگي ادامه دارد. سالمندي به طور عاميانه مرحله اي تصور مي شود که در آن کاهش و زوال جسم و فکر شخص به وقوع مي پيوندد و در حقيقت تنها جنبه خاصي از رشد و تکامل نشان داده مي شود. (5)

مفاهيم به کار رفته در پرسشنامه سلامت روان GHQ – 28 :

1-        افسردگي – يک نوع اختلال خلقي که 2 مشخصه عمده آن نااميدي  –و غمگيني  مي باشد و در آن فرد علاوه بر اين 2 مشخصه احساس بي کفايتي و بي ارزشي مي نمايد. (اتکينسون  – 1983)

2-        اضطراب – هيجان ناخوشايندي است که با اصطلاحاتي مانند – مدل نگراني و دلشوره وحشت و ترس بيان مي شود.

(اتکينسون  – 1983)

3-        کارکرد اجتماعي – طرز تفکر فرد در ارتباط با کارکرد اجتماعي اش در اجتماع و در ارتباط با افراد ديگر.

(اتکينسون – 1983)

4-        وضعيت جسماني – نگرشي که فرد در اين پرسشنامه به وضعيت جسماني در ارتباط با سلامت يا عدم سلامت آن دارا مي باشد.

(اتکينسون – 1983)

اهمیت و ضرورت پژوهش:

افراد سالمند بالاي 60 سال جهان بيش از رشد جمعيت كودكان مي باشد( 8). در كشورهاي در حال توسعه، از

جمله ايران تحول از يك جامعه جوان به جامعه پير و سال خورده در 2 تا 3 دهه آينده به وقوع خواهد پيوست كه تطابق با اين روند سريع، نيازمند تغييرات اساسي در سياست گزارهاي بهداشتي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي است تا ضمن غلبه بر مشكلات ناشي از آن بتوان بستر مناسبي براي رشد، تعالي و سلامت سالمندان ايجاد نمود( 22)

تغيير ساختار خانواده از نوع گسترده به نوع هسته اي سبب مي شود كه امكانات براي نگهداري از سالمندان

در خانه، به شدت كاهش يابد و باريكه خانواده ه ا قبلا به تنهايي به دوش مي كشيدند را به ناچار با ديگران

تقسيم كنند. در اين زمينه نقش و مشاركت سازمان هاي غير دولتي بسيار با اهميت تلقي مي شود. هم چنين عدم

پذيرش سالمند در خانواده منجر به رشد خانه هاي سالمندان گرديده است( 14)

با تو.جه به اهمیت موضوع و ئنبود پژوهش های مشابه در این پژوهش بر آن شدیم به بررسی و مقایسه سلامت روان سالمندان ساکن در خانه و سالمندان ساکن در خانه ی سالمندان بپردازیم.